Daar zit je dan met je mooie vragen. Voorbereid en wel. Klaar om een goed gesprek te voeren. Je stelt een vraag, kijkt de ander verwachtingsvol aan, en er volgt een… “Ik weet het niet.” Oeps. Wat nu? Met een ‘ik weet het niet’ lijkt het gesprek tot een einde te komen. Uitgepraat. Klaar. Voor alle hulpverleners onder ons: ‘Ik weet het niet’ is een antwoord dat we allemaal wel eens krijgen. En ook waar: we weten er niet altijd goed mee om te gaan. Het kan zelfs een blokkade vormen. Want kun je dan eigenlijk nog wel verder met het gesprek? Ja, dat kan zeker!
In dit artikel deel ik 10 praktische tips om op een effectieve en respectvolle manier om te gaan met het antwoord “Ik weet het niet” en zo het gesprek een andere wending te geven. Met behulp van inzichten uit de oplossingsgerichte benadering kun je “ik weet het niet” omzetten in een waardevol gesprek.
10 Tips voor omgaan met ‘Ik weet het niet’
1. Stel één vraag en hou dan je mond!
Praktisch: Wanneer je meerdere vragen achter elkaar stelt, kan dit leiden tot verwarring en onduidelijkheid. Want ja, waar moet je nu antwoord op geven? Dit vergroot de kans op een “ik weet het niet”. Stel een heldere, enkelvoudige vraag en wacht rustig af zonder extra vragen toe te voegen. Door slechts één vraag te stellen en vervolgens stil te blijven, geef je de ander de ruimte om ma te denken en een antwoord te formuleren.
Waarom het werkt: De oplossingsgerichte benadering benadrukt dat duidelijkheid en focus belangrijk zijn. Stilte na een vraag kan soms ongemakkelijk lijken, maar het creëert de ruimte die nodig is voor zelfreflectie en een weloverwogen antwoord.
2. Creëer een ontspannen setting
Praktisch: Vaak helpt het om een gesprek in een ontspannen, informele setting te voeren. Wandelen, afwassen of een andere rustige activiteit kan ervoor zorgen dat de ander zich vrijer voelt om te antwoorden. Een prettige sfeer verlaagt de druk en maakt het makkelijker voor de ander om open te praten.
Waarom het werkt: Een veilige en ontspannen omgeving is essentieel voor open communicatie. In een informele setting voelen mensen zich vaak minder beoordeeld en meer op hun gemak. Dit bevordert openheid en kan helpen om hun gedachten vrij te delen. Dit kan het “ik weet het niet” omzetten in een “eigenlijk denk ik…”.
3. Laat de stilte werken
Praktisch: Wanneer je een vraag stelt en “ik weet het niet” hoort, laat dan een stilte vallen. Dwing jezelf om niet meteen opnieuw in te springen met een andere vraag of suggestie. Wacht rustig af.
Waarom het werkt: Stilte kan soms ongemakkelijk voelen. Het is echter een krachtig instrument. Door stil te zijn na het stellen van een vraag, geef je de ander de ruimte om na te denken en met een antwoord te komen. Het is voor de ander dus juist fijn om niet direct te moeten reageren, maar de ruimte te voelen om na te mogen denken. Vaak komt er na een moment van stilte dan ook een antwoord.
4. Nodig uit tot reflectie
Praktisch: Sommige vragen hebben tijd nodig. Zeg gerust: “Dit is een vraag om over na te denken. Neem je tijd…” Hiermee geef je de ander de ruimte om echt over de vraag na te denken zonder haast of druk. Dit kan juist uitnodigen tot diepere overpeinzingen en creëert een veilige context om gedachten te kunnen ordenen.
Waarom het werkt: Reflectie is essentieel om tot diepere inzichten te komen. Door de tijd te nemen, kan de ander zijn gedachten verder ontwikkelen en een meer betekenisvol antwoord geven.
5. Stel een wonderlijke vervolgvraag
Praktisch: Een verrassende vraag kan soms de sleutel zijn. Probeer eens: “Stel dat je het wél zou weten, wat zou je dan zeggen?” Gekke vraag he? Maar hij werkt! Deze vraag opent vaak de deur naar nieuwe perspectieven, omdat het de ander uitdaagt om anders naar de situatie te kijken. Het kan dan ook verrassend veel inzicht opleveren.
Waarom het werkt: Een van de bekendste technieken binnen oplossingsgericht werken is het stellen van hypothetische vragen zoals “Stel dat je het wél zou weten, wat zou je dan zeggen?” Deze vraag daagt de ander uit om buiten zijn gebruikelijke denkkader te denken. Het stimuleert creatief denken en helpt de ander om zijn verbeeldingskracht te gebruiken. Het doorbreekt vaste denkpatronen en kan onverwachte, waardevolle antwoorden opleveren.
6. Geef erkenning en vraag door
Praktisch: Erken dat het antwoord niet altijd voor de hand ligt en vraag dan door: “Natuurlijk weet je dat niet zomaar, maar wat denk je?” Dit kan de ander aanmoedigen om verder te denken.
Waarom het werkt: Het erkennen van de complexiteit van een vraag helpt om de druk te verlagen. Door te zeggen: “Natuurlijk weet je dat niet zomaar, maar wat denk je?”, laat je zien dat je begrip hebt voor de situatie. Erkenning versterkt het gevoel van gezien en gehoord worden, waardoor de ander zich fijner voelt. Dit moedigt aan om een antwoord te geven. Je helpt de ander om na te denken over wat ze wél weten en mogelijke antwoorden te verkennen.
7. Stel een relatievraag
Praktisch: Betrek het perspectief van een belangrijke andere persoon, zoals een vader, moeder, leerkracht, overleden opa. “Wat zou … [een belangrijke persoon in jouw leven] op deze vraag antwoorden?” Dit biedt vaak een nieuw inzicht en helpt bij het doorbreken van vastzittende gedachten.
Waarom het werkt: Het inschakelen van het perspectief van een ander kan nieuwe inzichten bieden en helpt de ander om los te komen van hun eigen twijfels en onzekerheden.
8. Nodig uit tot onderzoek
Praktisch: Moedig de ander aan om actief op zoek te gaan naar een antwoord: “Hoe kun je achter het antwoord komen?” Dit zet aan tot actie en geeft het gesprek richting.
Waarom het werkt: Oplossingsgericht werken draait om het vinden van concrete stappen richting een oplossing. Door te vragen: “Hoe kun je achter het antwoord komen?”, moedig je de ander aan om actief op zoek te gaan naar een oplossing. Dit vergroot het gevoel van empowerment. Je voelt je niet langer passief, maar in staat om zelf oplossingen te vinden. Deze vraag zet de ander dus in een actieve rol en stimuleert zelfredzaamheid, wat bijdraagt aan een gevoel van controle en effectiviteit.
9. Normaliseer het niet-weten
Praktisch: Het is oké om het antwoord niet direct te weten. Zeg bijvoorbeeld: “Het is heel normaal dat je het antwoord niet meteen weet. Neem de tijd om erover na te denken.” Dit haalt de druk van het moment af en zorgt ervoor dat de ander zich niet ongemakkelijk voelt over het niet weten.
Waarom het werkt: Het erkennen en normaliseren dat niet iedereen altijd direct een antwoord paraat heeft helpt de ander om zich niet te schamen voor het niet-weten. Het wordt dan makkelijker om open te blijven en na te denken zonder zichzelf te veroordelen. De nadruk ligt op het groeiproces in plaats van op het eindresultaat. Het biedt een kans om met compassie naar zichzelf te kijken en moedigt aan om te leren van de situatie.
10. Geef een denkopdracht mee
Praktisch: Wanneer iemand aangeeft het antwoord niet te weten, kan het zinvol zijn om een denkopdracht mee te geven: “Je hebt nu nog geen antwoord. Wat vind je ervan om er een paar dagen over te denken?” Dit houdt het gesprek levendig. Het geeft de ander de tijd om tot een dieper inzicht te komen, wat in een later gesprek waardevol kan zijn. Het gesprek wordt op een ander moment weer opgepakt. Plan een vervolggesprek in om de antwoorden later te bepreken.
Waarom het werkt: Door iemand de tijd te geven om na te denken, stimuleer je het concept van ‘delayed gratification’, wat helpt bij het ontwikkelen van geduld en zelfcontrole. Dit draagt bij aan een meer langdurig gevoel van voldoening wanneer het antwoord uiteindelijk gevonden wordt.
Dit voorkomt dat het gesprek vastloopt en geeft de ander de kans om op zijn eigen tempo tot een antwoord te komen. Het biedt ook een mogelijkheid om het gesprek op een later moment te verdiepen.
Kern van deze blog: ‘Ik weet het niet’ betekent niet het einde!
Lucht dat even op? De uitspraak ‘Ik weet het niet’ is dus niet het einde van een gesprek! Het biedt juist een kans om het gesprek te verdiepen en nieuwe inzichten te krijgen. Met deze tips kun je een “ik weet het niet” ombuigen naar een betekenisvol gesprek, waarin de ander zich gehoord en begrepen voelt.
Reflectievragen:
- Welke van deze tips spreekt jou het meest aan?
- En hoe zou jij deze toepassen in jouw volgende gesprek?
- Laat vooral ook weten hoe het jouw gesprek een andere wending heeft gegeven.
Deel je ervaringen in de reacties!
Wil jij meer leren over Oplossingsgericht werken? Bekijk mijn producten en trainingen.
